- РЕКОМЫ БÆРÆГБОН
-
Реком у Ирыстоны зындгонддæр бæрæгбонтæй иу, ахæссы æнæхъæн къуыри (кæс РЕКОМ). Раздæр Рекомы кувæндонмæ адæм цыдысты Ирыстоны алы хъæутæй, уæлдай тынгдæр ыл сæхи фæдзæхстой Уæлладжыргомы цæрджытæ. Йæ бæрæгбон раздæр æмæ ныр дæр бирæтæ акæнынц кусарт.Ивгъуыд æнусты Рекомы кувæндонмæ уый бæрц адæм цыд, æмæ-иу йæ цурты къах айсæн нал уыд. Уый уыд ирон адæмæн Олимпаг хъæзтыты хуызæн. Уæдæ чи хуыздæр акафдзæн? Уæдæ чи хуыздæр азардзæн? Уæдæ йæ бæхыл чи хуыздæр ахъаздзæн? Уæдæ чи рæстдзæвиндæр разындзæн? Уæдæ хъæбысæй чи хуыздæр рахæцдзæн? Уæдæ бæхты дугъы чи фæразæй уыдзæн...Рекомы кувæндонмæ æрмæст ирæттæ нæ цыдысты, сæхи йыл фæдзæхстой гуырдзыйæ дæр бирæ адæм. Чи зоны, уыдон уыдысты, кæддæр Гуырдзымæ чи афтыд æмæ чи сгуырдзиаг, ахæм ирæттæ, фæлæ сæ фыдæлты туг нæма фесæфт æмæ сæхи фæдзæхстой ирон адæмы барджын, ирон адæмы кадджын дзуарыл.Зæгъынц, гуырдзиæгтæ, дам, Рекомы кувæндонмæ рацæйцыдысты. Бинонтæ: лæг, ус æмæ се ‘нахъом сывæллон, – семæ кусæрттаг рацæйкодтой. Фыс цы бæттæнæй баст уыди, уым цыдæр æгъдауæй разынд хуыйы хъис. Лæг æмæ ус ницы зыдтой, иннæ адæмимæ сæ цыды кой кодтой. Æфцæгмæ куы æрхæццæ сты, Рекомы кувæндонмæ куы баввахс сты, уæд, дам, бинонтæ дуртæ фестадысты. Реком, фысы бæттæны хуыйы хъис кæй разынд, уый бинонтæн нæ ныххатыр кодта.Рекомы алыварс бирæ мыггæгтæн уыди дурæй конд рæстæгмæйы хæдзæрттæ. Бæрæгбоны-иу уыдысты уым. Дынджыр æрхуы æгты-иу сфыхтой бæгæны. Чи гал æргæвста, чи фыс. Алы хъæуæн дæр уыд йæхи куывд, æмæ адæм кæрæдзийæн нуазæнтæ æрвыстой, кæрæдзийы хуыдтой. Æнæхъæн дзыллæтæ-иу кæрæдзийы къухтыл ныххæцыдысты æмæ кувæндоны алыварс заргæ зылдысты.Рекомы кувæндонмæ сылгоймæгтæ нæ цыдысты, сæ кувинæгтæ-иу барвыстой æмæ-иу сæ дзуары лæгтæ скуывтой. Алы хъæу дæр æвзæрста дзуары лæг. Уый йæ хъус дардта, бæрæгбон куыд цæуы, уымæ. Адæмы кувинæгтæ куывта, сæ мысайнæгтæ сын æвæрдта кувæндоны.Адæм бирæ кæй уыдысты, уый тыххæй-иу афтæ дæр рауад, æмæ дзуары лæгтæ адæмыл зылдысты æмæ мысайнæгтæ æмбырд кодтой. Сæ къухты – чысыл урс тырысатæ, цыдысты бæгъæввадæй, æнæ худтæй.Ивгъуыд рæстæджыты мысайнаг чи фат æвæрдта, чи æрдын, чи цæппузыр, чи фæрдыг, чи æвзист кæнæ æрхуы æхца.Ахуыргæндтæ куыд нымайынц, афтæмæй Рекомы кувæндон арæзт æрцыд 1382 азы. Сарæзтой йæ, æнусты дæргъы æмбийгæ чи нæ кæны, ахæм æнахуыр хъæдæй.Ис ахæм таурæгъ, зæгъгæ, раджы кæддæр Уастырджи сфæнд кодта ирон адæмæн кувæндон саразын, æмбийгæ чи нæ кæны, ахæм хъæдæрмæгæй. Ахæм бæлæстæ та зади æрмæстдæр Рекомы фæсхох хъæды. Уастырджи йæ галтæн ныффæдзæхста цъитиджын хæхты сæрты ахизын, уыцы хъæдмæ фæцæуын æмæ уырдыгæй хъæдтæ æрласын. Бæлæстæ сæхæдæг калдысты, уæрдæттæ сæхæдæг дзаг кодтой, æмæ галтæ уыцы æнахуыр хъæдæрмæг амынд фæндагыл ластой. Кувæндоны бынаты-иу уæрдæттæ сæхæдæг равдæлон сты, галтæ та фæстæмæ Уастырджимæ здæхтысты. Уыйадыл, зæгъы, Рекомы кувæндон сырæзт æнæ адæймаджы æххуысæй...Рекомы бæрæгбон ныр дæр бирæтæ акæнынц кусарт, фæдзурынц сыхæгтæм, хионтæм æмæ фæбадынц, фæкувынц, фæзарынц.кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.
